52 मिनिटांपूर्वी
- कॉपी लिंक
उन्हाळ्यात थंड पाणी पिणे कोणाला आवडत नाही? आजकाल लोकांकडे रेफ्रिजरेटर आहेत. त्यात ठेवलेले पाणी पिऊन ते आपली तहान भागवतात. तथापि, रेफ्रिजरेटरच्या या युगातही मातीच्या भांड्यांची क्रेझ अजिबात संपलेली नाही. ते पाणी नैसर्गिकरित्या थंड ठेवतेच, शिवाय ते आरोग्यासाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर देखील आहे.
भारतात शतकानुशतके मातीच्या भांड्यात किंवा घागरीत पाणी साठवण्याची परंपरा आहे. आयुर्वेदात त्याचे अनेक फायदे सांगितले आहेत. विज्ञानही हे बऱ्याच प्रमाणात मान्य करते.
जर्नल ऑफ इजिप्शियन पब्लिक हेल्थ असोसिएशन (जेईपीएएचए) मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, मातीच्या भांड्यांमध्ये साठवलेले पाणी प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये साठवलेल्या पाण्यापेक्षा स्वच्छ आणि सुरक्षित असते. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) आणि नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ न्यूट्रिशन (NIN) देखील मातीच्या भांड्यांचा वापर सर्वात सुरक्षित आणि फायदेशीर मानतात.
तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये , आपण मातीच्या भांड्यात पाणी पिण्याचे फायदे याबद्दल बोलू.
- मातीच्या भांड्यात पाणी नैसर्गिकरित्या कसे थंड होते?
- ते स्वच्छ आणि सुरक्षित ठेवण्याचा योग्य मार्ग कोणता आहे?
तज्ज्ञ: डॉ. पी.के. श्रीवास्तव, माजी वरिष्ठ सल्लागार, सरकारी आयुर्वेदिक महाविद्यालय आणि रुग्णालय, लखनऊ
प्रश्न- मातीच्या भांड्यात पाणी नैसर्गिकरित्या कसे थंड होते?
उत्तर: मातीच्या भांड्यांमध्ये लहान छिद्रे असतात. जेव्हा पाणी या छिद्रांमधून झिरपते आणि पात्राच्या बाह्य पृष्ठभागावर पोहोचते तेव्हा ते बाष्पीभवन होऊ लागते. ही एक एंडोथर्मिक प्रक्रिया आहे. याचा अर्थ असा की जेव्हा पाणी वाफेत बदलते तेव्हा त्याला आजूबाजूच्या वस्तूंमधून उष्णता घ्यावी लागते.
यासाठी, पाणी भांड्यातून आणि त्यातील पाण्यामधून उष्णता घेते. या प्रक्रियेद्वारे भांडे आणि त्यातील पाणी हळूहळू थंड होते. घाम आपल्या त्वचेला थंड करतो त्याचप्रमाणे हे काम करते.
प्रश्न: मातीच्या भांड्यातील पाणी पिणे आपल्या आरोग्यासाठी कसे फायदेशीर आहे?
उत्तर: माती नैसर्गिकरित्या अल्कधर्मी (अम्लीय पदार्थ नसलेली) असते. म्हणून, मातीच्या भांड्यात ठेवलेले पाणी शरीराच्या पीएच पातळीला संतुलित करण्यास मदत करते. यामुळे अ‍ॅसिडिटी आणि गॅस सारख्या समस्या कमी होतात. द्रव किती आम्लयुक्त आहे हे pH पातळी दर्शवते.
मातीच्या भांड्यांमध्ये असलेले मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियम सारखे खनिजे पाण्यात विरघळतात, ज्यामुळे शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट संतुलन राखण्यास मदत होते. याशिवाय मातीच्या भांड्यातील पाणी नैसर्गिकरित्या थंड असते, जे पिल्याने घशात झटका येत नाही आणि शरीराचे तापमान देखील राखले जाते. चिकणमातीमध्ये असलेले गुणधर्म पाणी शुद्ध करतात, जे शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास मदत करते. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून त्याचे इतर फायदे समजून घ्या-
प्रश्न: रेफ्रिजरेटरच्या पाण्यापेक्षा माठातील पाणी का चांगले आहे?
उत्तर- आयुर्वेदाचार्य डॉ. पी.के. श्रीवास्तव स्पष्ट करतात की रेफ्रिजरेटेड पाणी शरीराला जलद थंड करते. यामुळे घसा खवखवणे, सर्दी किंवा घशात संसर्ग होण्याची शक्यता वाढते. तर मातीच्या भांड्यांमधील पाणी फक्त २०-२५°C पर्यंत थंड होते, जे शरीराच्या तापमानासाठी योग्य आहे. फ्रिजमधील खूप थंड पाणी पचनक्रिया मंदावू शकते, तर मातीच्या भांड्यातील पाणी पचनक्रियेला आधार देते. याशिवाय मातीच्या भांड्यातील पाणी पिल्याने वीज वाचते.
प्रश्न- मातीच्या भांड्यातील पाणी दररोज पिणे सुरक्षित आहे का?
उत्तर- डॉ. पी.के. श्रीवास्तव म्हणतात की मातीच्या भांड्यातील पाणी नियमितपणे पिणे पूर्णपणे सुरक्षित आणि आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. हे शरीराला पुरेसे हायड्रेशन आणि काही आवश्यक खनिजे प्रदान करते.
प्रश्न- भांडे स्वच्छ करण्याचा योग्य मार्ग कोणता आहे?
उत्तर- यासाठी प्रथम भांडे पूर्णपणे रिकामे करा. नंतर ते मऊ कापडाने किंवा स्पंजने आतून स्वच्छ करा. भांड्यात हात घालून स्वच्छ करणे टाळा कारण यामुळे पाण्याचा थंडावा कमी होऊ शकतो. ते बाहेरून धुता येते.
कधीकधी माठाच्या आत एक पांढरा थर तयार होतो. ते काढण्यासाठी तुम्ही लिंबाचा रस, बेकिंग सोडा, व्हिनेगर किंवा मीठ वापरू शकता. यापैकी कोणतीही गोष्ट पाण्यात मिसळा आणि ती भांड्यात ओता. यानंतर, ते चांगले फिरवा. शेवटी ताज्या पाण्याने धुवा आणि उन्हात वाळवा. यामुळे, भांड्यात कोणतेही बॅक्टेरिया राहत नाहीत.
प्रश्न: मातीच्या भांड्यात बॅक्टेरिया वाढण्याचा धोका आहे का?
उत्तर: मातीच्या भांड्यात छिद्र असतात, त्यामुळे त्यात ओलावा राहतो. जर ते योग्यरित्या आणि वेळेवर स्वच्छ केले नाही तर बुरशी किंवा बॅक्टेरिया वाढू शकतात. नियमित उन्हात वाळवल्याने आणि स्वच्छ केल्याने हा धोका कमी असतो.
प्रश्न: माठ वापरताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत?
उत्तर: नवीन भांडे किंवा माठ खरेदी केल्यानंतर, ते किमान १२ तास पाण्यात भिजत ठेवा. यानंतर, ते स्वच्छ पाण्याने भरा. त्याचे पाणी दररोज किंवा दर दुसऱ्या दिवशी बदला आणि ते उन्हात वाळवा, जेणेकरून भांड्यात ओलावा आणि बुरशी राहणार नाही. ते मजबूत डिटर्जंट किंवा साबणाने अजिबात स्वच्छ करू नका. याशिवाय इतर काही गोष्टींची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या-
प्रश्न- प्रत्येकासाठी माठातील पाणी पिणे सुरक्षित आहे का?
उत्तर- डॉ. पी.के. श्रीवास्तव म्हणतात की सामान्यतः ते सर्व लोकांसाठी सुरक्षित आहे. पण जर एखाद्याला धूळ किंवा मातीची अ‍ॅलर्जी असेल तर त्याला काही समस्यांना तोंड द्यावे लागू शकते. याशिवाय, केमोथेरपी घेत असलेल्या लोकांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय भांड्याचे पाणी पिऊ नये.
