नवी दिल्ली2 तासांपूर्वी
- कॉपी लिंक
सेबीच्या माजी अध्यक्षा माधवी पुरी बुच यांना हिंडेनबर्ग प्रकरणात लोकपालाने क्लीन चिट दिली आहे. लोकपालच्या भ्रष्टाचार विरोधी संस्थेने हिंडेनबर्ग प्रकरणात त्यांच्याविरुद्धच्या सर्व तक्रारी निकाली काढल्या आहेत. लोकपालने म्हटले आहे की बुचविरुद्ध चौकशीचे आदेश देण्यासाठी कोणतेही ठोस पुरावे नाहीत.
लोकपालांनी आदेशात म्हटले आहे की, ‘आम्ही या निष्कर्षापर्यंत पोहोचलो आहोत की तक्रारींमध्ये केलेले आरोप अनुमान आणि गृहीतकांवर आधारित आहेत. याशिवाय, या प्रकरणात कोणतेही सत्यापित साहित्य आढळलेले नाही. त्यामुळे त्यांच्याविरुद्ध केलेल्या सर्व तक्रारी रद्द करण्यात येत आहेत.
लोकपाल म्हणाले, ‘तक्रारदारांनी या परिस्थितीची जाणीव असल्याने, अहवालापासून स्वतंत्रपणे आरोपांचे स्पष्टीकरण देण्याचा प्रयत्न केला. परंतु आरोपांच्या आमच्या विश्लेषणातून असे निष्कर्ष निघाले की सर्व आरोप पुष्टी न झालेले, सिद्ध न झालेले आणि क्षुल्लक होते. याशिवाय, लोकपालने आपल्या आदेशात म्हटले आहे की कोणत्याही आरोपात तथ्य नाही.
माधवी बुच यांच्यावरील ५ मुख्य आरोपांची लोकपाल चौकशी करणार
- माधवी बुच आणि त्यांचे पती धवल बुच यांनी अदानी समूहातील गुंतवणुकीशी संबंधित एका फंडात मोठी रक्कम गुंतवली.
- सल्लागार सेवा शुल्काच्या नावाखाली एम अँड एम आणि ब्लॅकस्टोन इंक. सारख्या कंपन्यांशी व्यवहार केले गेले.
- भाड्याच्या उत्पन्नाच्या नावाखाली वॉकहार्टसोबत व्यवहार केला.
- २०१७ ते २०२४ या पाच वर्षांच्या कालावधीत आयसीआयसीआय बँकेचे ईएसओपी विकून अन्याय्य नफा कमावला.
- एम अँड एम आणि ब्लॅकस्टोन इंक यांच्याशी संबंधित बाबींपासून स्वतःला दूर ठेवण्याचा आव आणला.
या प्रकरणातील तक्रारदारांनी कोणतेही ठोस पुरावे दिले नाहीत
लोकपाल म्हणाले, ‘तक्रारदार ठोस पुराव्यांशिवाय क्षुल्लक आणि क्षुल्लक आरोप करून प्रकरणाला मोठे आणि राजकीय रंग देण्याचा प्रयत्न करत आहेत. यामुळे लोकपाल प्रक्रियेचे महत्त्व कमी झाले आहे. या तक्रारी त्रासदायक आहेत, ज्या कायद्यानुसार हाताळल्या जाऊ शकतात.
लोकपाल यांनी असेही स्पष्ट केले की तक्रारदारांनी कोणतेही ठोस पुरावे दिले नाहीत. आदेशात म्हटले आहे की तक्रारदार आम्हाला अशा आरोपांची चौकशी करायची आहे, जे निराधार अनुमानांवर आधारित आहेत.
माधबींचा हिस्सा असलेल्या परदेशी निधीत अदानींची गुंतवणूक
ऑगस्टमध्ये, अमेरिकन संशोधन कंपनी हिंडेनबर्गने त्यांच्या अहवालात दावा केला होता की माधबी पुरी बुच आणि त्यांचे पती धवल बुच यांचा अदानी समूहाशी संबंधित ऑफशोअर कंपनीत हिस्सा आहे. बुच यांनी आरोपांना “निराधार” आणि “चरित्र हनन” करण्याचा प्रयत्न म्हटले होते.
माधवी बुच म्हणाल्या – आमचे जीवन आणि वित्त हे एक खुले पुस्तक
त्यानंतर सेबी अध्यक्षांनी सर्व आर्थिक नोंदी जाहीर करण्याची इच्छा व्यक्त केली होती. त्यांचे पती धवल बुच यांच्यासोबत संयुक्त निवेदनात त्यांनी म्हटले होते की आमचे जीवन आणि वित्त हे एक खुले पुस्तक आहे.
यापूर्वी, हिंडेनबर्ग रिसर्च अदानी समूहावर आर्थिक अनियमिततेचा आरोप करून प्रसिद्धीच्या झोतात आले होते. व्हिसलब्लोअर कागदपत्रांच्या आधारे, हिंडेनबर्गने दावा केला होता की बुच आणि त्यांच्या पतीचे मॉरिशसमधील ऑफशोअर कंपनी ‘ग्लोबल डायनॅमिक अपॉर्च्युनिटी फंड’ मध्ये हिंडेनबर्गचे शेअर्स आहेत.
हिंडेनबर्गने आरोप केला आहे की अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी यांचे भाऊ विनोद अदानी यांनी ‘ग्लोबल डायनॅमिक अपॉर्च्युनिटी फंड’ मध्ये अब्जावधी डॉलर्स गुंतवले आहेत. या पैशाचा वापर अदानी समूहाच्या शेअर्सची किंमत वाढवण्यासाठी करण्यात आला होता.
अदानी समूहाने म्हटले आहे की – हिंडेनबर्गने हे स्वतःच्या फायद्यासाठी केले
हिंडेनबर्ग रिसर्च अहवालाचेही अदानी समूहाने खंडन केले. हिंडेनबर्गने स्वतःच्या फायद्यासाठी सार्वजनिकरित्या उपलब्ध असलेल्या माहितीचा गैरवापर केला असे समूहाने म्हटले आहे. अदानी समूहावर लावण्यात आलेले आरोप आधीच निराधार सिद्ध झाले आहेत. सखोल चौकशीनंतर सर्वोच्च न्यायालयाने जानेवारी २०२४ मध्ये हिंडेनबर्गचे आरोप फेटाळून लावले.
माधबी बुच यांच्या कार्यकाळात त्यांच्यावर मोठे आरोप
अमेरिकन कंपनी हिंडेनबर्ग रिसर्चने शनिवारी (१९ ऑगस्ट) रात्री ९:५७ वाजता एक अहवाल प्रसिद्ध केला. त्यात सेबीच्या प्रमुख माधबी पुरी बुच आणि त्यांचे पती धवल बुच यांचे अदानी समूहाशी संबंधित एका ऑफशोअर कंपनीत हिंडेनबर्ग यांनी भागभांडवल असल्याचा दावा केला होता. व्हिसलब्लोअर कागदपत्रांच्या आधारे, हिंडेनबर्गने दावा केला होता की बुच आणि त्यांचे पती यांचे मॉरिशसमधील ऑफशोअर कंपनी ‘ग्लोबल डायनॅमिक अपॉर्च्युनिटी फंड’मध्ये हिंडेनबर्ग यांनी भागभांडवल असल्याचा आरोप केला होता.
हिंडेनबर्गने आरोप केला होता की अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी यांचे भाऊ विनोद अदानी यांनी ‘ग्लोबल डायनॅमिक अपॉर्च्युनिटी फंड’मध्ये अब्जावधी डॉलर्स गुंतवले आहेत. या पैशाचा वापर अदानी समूहाच्या शेअर्सची किंमत वाढवण्यासाठी करण्यात आला होता.
बुच १६ मार्च २०२२ पर्यंत अगोरा पार्टनर्स सिंगापूरचे १००% शेअरहोल्डर राहिले आणि सेबीच्या सदस्य असताना त्या त्यांच्या कारकिर्दीत मालक राहिल्या. सेबीच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती झाल्यानंतर २ आठवड्यांनी त्यांनी त्यांचे शेअर्स पतीच्या नावावर हस्तांतरित केले.
काँग्रेस पक्षानेही सेबी प्रमुखांवर आरोप केले होते. सेबीशी संबंधित असताना आयसीआयसीआय बँकेसह ३ ठिकाणांहून पगार घेतल्याचा आरोप काँग्रेसने केला होता.
काँग्रेस प्रवक्ते खेडा म्हणाले होते की, ‘माधवी पुरी बुच ५ एप्रिल २०१७ ते ४ ऑक्टोबर २०२१ पर्यंत सेबीच्या पूर्णवेळ सदस्य होत्या. त्यानंतर २ मार्च २०२२ रोजी माधवी पुरी बुच सेबीच्या अध्यक्षा झाल्या. सेबीच्या अध्यक्षांची नियुक्ती करणाऱ्या मंत्रिमंडळात पंतप्रधान मोदी आणि अमित शाह यांचा समावेश आहे.
तथापि, सेबी प्रमुख आणि आयसीआयसीआय बँक दोघांनीही हे आरोप फेटाळून लावले. बँकेने म्हटले आहे की, ‘बँकेतून निवृत्त झाल्यानंतर माधवी यांना कोणताही पगार किंवा कर्मचारी स्टॉक पर्याय देण्यात आला नव्हता. त्यांनी फक्त निवृत्तीचे फायदे घेतले.
माधवी २८ फेब्रुवारी रोजी सेबी प्रमुख म्हणून निवृत्त झाल्या
माधवी बुच माधवी पुरी बुच २८ फेब्रुवारी रोजी सेबी प्रमुख पदावरून निवृत्त झाल्या आहेत. त्यांच्या जागी केंद्र सरकारने अर्थ सचिव तुहिन कांत पांडे यांची पुढील सेबी प्रमुख म्हणून नियुक्ती केली आहे. तुहिन पुढील ३ वर्षे हे पद भूषवतील.
तुहिन कांत पांडे हे १९८७ च्या बॅचचे ओडिशा केडरचे आयएएस अधिकारी आहेत. मोदी ३.० सरकारमधील ते भारतातील सर्वात व्यस्त सचिवांपैकी एक आहेत. ते सध्या केंद्र सरकारमधील चार महत्त्वाचे विभाग सांभाळत आहेत. ७ सप्टेंबर २०२४ रोजी त्यांची वित्त सचिव म्हणून नियुक्ती झाली.
आता बुच यांच्याबद्दल जाणून घ्या
बुच यांनी १९८९ मध्ये आयसीआयसीआय बँकेतून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. २००७ ते २००९ पर्यंत त्या आयसीआयसीआय बँकेत कार्यकारी संचालक होत्या. फेब्रुवारी २००९ ते मे २०११ पर्यंत त्या आयसीआयसीआय सिक्युरिटीजच्या व्यवस्थापकीय संचालक आणि सीईओ होत्या.
२०११ मध्ये सिंगापूरला गेल्या आणि ग्रेटर पॅसिफिक कॅपिटलमध्ये काम केले. माधबी यांना वित्तीय क्षेत्रात ३० वर्षांहून अधिक अनुभव आहे आणि त्यांनी सेबीच्या विविध समित्यांवर काम केले आहे. त्या त्यांच्या सल्लागार समितीमध्ये देखील होत्या.
